دستگاه های سنجش و انالیز (تجهیزات و لوازم آنالیتیکال)
یک دسته از تجهیزات و دستگاههای مورد استفاده در انواع آزمایشگاهها، دستگاههای سنجش و اندازهگیری (آنالیتیکال) معروف هستند و همانطور که از عنوان آنها بر میاید، در زمینه سنجش، آنالیز و اندازه گیری مواد مختلف عمل میکنند. تجهیزات آنالیز شیمیایی برای تعیین، توصیف، و تعیین کمیت و کیفیت ترکیبات شیمیایی در نمونههای گازی، مایعات و جامدات استفاده میشوند. سنجشها و آنالیزهای زیستی و نانوتکنولوژی، شیمی بالینی، سنجشهای محیطی و مواد و پزشکی قانونی، سنجش آب و آلودگی های نفتی، خاک و آب تعدادی از موارد استفاده از دستگاههای سنجش و آنالیز هستند. انواع مختلفی از این دستگاهها وجود دارد و میتوان آنها را به اشکال زیر طبقه بندی کرد:
طیف سنجی(Spectroscopy)
طیف سنجی بر همکنش مولکول با تابش الکترومغناطیس را اندازه گیری می کند.طیف سنجی شامل انواع متفاوتی از دستگاه ها می باشد که عبارتنداز:طیف سنجی جذب اتمی(AAS)،طیف سنجی نشر اتمی، طیف سنجی یووی-ویزیبل(UV-VIS)،طیف سنجی فلورسانس اشعه ی ایکس(XRF)،طییف سنجی مادون قرمز،طیف سنجی رامان،طیف سنجی رزونانس مغناطیس هسته(NMR) و طیف سنجی موزبار می باشد. برای اطلاعات بیشتر به صفحه "همه چیز درباره اسپکتروسکوپی" مراجعه کنید.
جداسازی(Separation)
فرایند جداسازی برای کاهش پیچیدگی های مواد مخلوط استفاده می شود.کروماتوگرافی و الکتروفورز جزو آنالیزهایی هستند که در این گروه قرار می گیرند.
کروماتوگرافی خود انواع متفاوتی دارد که از جمله مهمترین آن :کروماتوگرافی مایع با عملکرد بالا(HPLC) و کروماتوگرافی گازی(GC) می باشد. برای اطلاعات بیشتر می توانید به صفحه های "همه چیز درباره کروماتوگرافی گازی GC" و "همه چیز درباره دستگاه HPLC" مراجعه کنید.
آنالیز گرمایی (Thermal Analysis)
کالریمتری(DSC) و گرما وزن سنجی(TGA) تعامل بین ماده و گرما را بررسی می کند. دستگاه TGA را می توانید اینجا بیابید
آنالیز میکروسکوپی(Microscopy)
تصویر سازی از تک مولکول یا سلول واحد، بافت های بیولوژیکی و نانو مواد یک رویکرد مهم و جذاب در علم آنالیز می باشد. همچنین هیبریداسیون با دیگر ابزار های سنتی، انقلابی در علم آنالیز می باشد. آنالیز میکروسکوپی به سه دسته اصلی طبقه بندی می شود که شامل موارد زیر می باشد: میکروسکوپ نوری، میکروسکوپ الکترونی، میکروسکوپ پراب اسکن. برای مشاهده دستگاه میکروسکوپ الکترونی می توانید اینجا کلیک کنید
کروماتوگرافی گازی (Gas chromatography)
کروماتوگرافی گازی روش آزمایشگاهی رایجی است که در شیمی تجزیه (آنالیز)، برای جداسازی و آنالیز اجزایی که می توانند بدون تجزیه تبخیر شوند، استفاده می شود. یکی از دستگاه هایی که این روش را انجام می دهند، دستگاه کروماتوگراف گازی (Gas Chromatograph) نام دارند که به اختصار، GC نامیده می شود.
کاربرد رایج GC، شامل آزمایش خلوص مواد خاص یا جداسازی اجزای گوناگون یک مخلوط (همچنین تعیین نسبی اجزا) است. علاوه بر آن، در بعضی از محلول ها، GC ممکن است به شناسایی ترکیبات کمک کند. در کروماتوگرافی مقدماتی GC، برای آماده سازی ترکیبات خالص، از یک مخلوط استفاده می شود. روش کارکردی کروماتوگراف گازی تا حدی پیچیده است. شما میتوانید برای دستیابی به اطلاعات بیشتر، به بخش "همه چیز درباره کروماتوگراف گازی(GC)" مراجعه کنید.
کروماتوگرافی مایع با کارایی بالا (High Performance Liquid Chromatography)
کروماتوگرافی مایع با کارایی بالا (High Performance Liquid Chromatography (HPLC)) (در ابتدا کروماتوگراف مایع با فشار بالا نامیده می شد)، تکنیک دیگری در شیمی تجزیه (آنالیز) است که برای جداسازی، شناسایی، و تعیین کیفیت هر جز در یک مخلوط استفاده می شود. این روش به پمپ هایی متکی است که حلال مایع حاوی نمونه مخلوط را از میان ستون پر شده با ماده جاذب جامد عبور می دهد. هر جز در نمونه برهم کنش کم و متفاوتی با ماده جاذب را دارد که باعث می شود سرعت جریان برای اجزای مختلف نمونه متفاوت باشد که نهایتا منجر به جدایی اجزای نمونه می شود. دستگاه کروماتوگراف گازی که با نام اختصاری HPLC، نیز شناخته می شود، کاربردهای فراوان و تاثیر گذاری دارد که با مراجعه به بخش "همه چیز درباره کروماتوگرافی مایع با کارایی بالا (HPLC)" می توانید آن را بیابید.
طیف سنج اتمی (Atomic Absorbtion Spectrophotometer)
طیف سنج اتمی (AAS)، که با نام اتمیک ابزوربشن نیز شناخته می شود، روش تجزیه طیفی برای تعیین کمی عناصر شیمیایی با استفاده از جذب تابش نوری توسط اتم های آزاد در حالت گازی است. در شیمی تجزیه این تکنیک برای تعیین غلظت یک عنصر خاص در یک نمونه محلول یا به طور مستقیم در نمونه جامد در داروسازی، بیوفیزیک، و یا پژوهش های سم شناسی استفاده می شود.
طیف سنج جذب اتمی کاربردهای بسیاری در زمینه های مختلف شیمی مانند تجزیه بالینی، فلزات در مایعات بیولوژیک و بافت مانند خون، پلاسما، ادرار، بزاق، بافت مغز، کبد، بافت ماهیچه ای و در برخی پروسه های تولید دارو و آنالیز آب، و برای اندازه گیری محتوای فلزات دارد که با مراجعه به بخش "همه چیز درباره طیف سنجی اتمی (AAS)" می توانید آن را بیابید.
فلورسانس اشعه ایکس (XRF)
اساس فلورسانس اشعه ایکس (XRF) بر پایه اندازه گیری طول موج بر اثر برخورد اشعه X، به اتم ها و برانگیختن الکترونها و انتقال الکترون ها به لایه های مختلف اتم ها است که منجر به تولید اشعه X ثانویه می شود که با اندازه گیری طول موج این اشعه ایکس ثانویه عنصر مورد نظر شناسایی خواهد شد.
دستگاه XRF، به طور عمده برای اندازه گیری آنالیز عنصری و شیمیایی مواد، مخصوصا در فلزات، شیشه، سرامیک و مواد ساختمانی و برای تحقیقات پزشکی قانونی، باستان شناسی و اشیا هنری مانند نقاشی و نقاشی های دیواری به کار می رود.شما میتوانید برای دستیابی به اطلاعات بیشتر، به بخش "همه چیز درباره فلورسانس اشعه ایکس(XRF)" مراجعه کنید.
کالریمتر روبشی افتراقی (DSE)
کالریمتری روبشی افتراقی یا DSE، تکنیکی ترموآنالیتیکال است که در آن اختلاف میزان گرمای لازم برای افزایش دمای نمونه و مرجع به عنوان تابعی از دما اندازه گیری می شود. دمای هر دو نمونه و مرجع در حدود همان درجه در طول دوره، آزمایش و نگه داری می شود. به طور کلی دمای برنامه برای آنالیز DSC، برای نگه داری نمونه به طور خطی با تابعی از زمان افزایش می یابد. نمونه مرجع باید ظرفیت گرمایی بالاتر از رنج دمایی ذکر شده داشته باشد تا اسکن شود.
میکروسکوپ الکترونی روبشی (Scanning Electron Microscopy (SEM)
میکروسکوپ الکترونی روبشی (SEM)، دسته ای از میکروسکوپ های الکترونی است که با اسکن به وسیله یک پرتو متمرکز الکترونی تولید تصاویر می کند. با تعامل الکترون ها با اتم ها در نمونه، سیگنال های مختلفی که حاوی اطلاعات ی درباره سطوح توپوگرافی نمونه و ترکیب است، تولید می شود. پرتوهای الکترونی عموما در الگوی اسکن اشعه سنجی اسکن می شود.
SEM، می تواند به وضوح بهتر از 1nm، دست یابد و همچنین از نمونه می توان در خلا بالا، در خلا پایین در شرایط مرطوب و یا در رنج های گسترده دمایی برودتی یا افزایشی عکس گرفت.
معمولترین حالت SEM، تشخیص نشر الکترون های ثانویه به وسیله اتم های برانگیخته با پرتوهای الکترونی است. شمار الکترون های ثانویه که می توان تشخیص داد، به موارد دیگری از جمله به زاویه پرتو برخورد کننده به سطح (در بدن صادق نیست) وابسته است. با اسکن کردن نمونه و جمع آوری الکترون های ثانویه که با استفاده از یک آشکارساز ویژه ساطع شده، یک تصویر نمایش توپوگرافی سطح ایجاد می شود. برای بررسی دستگاه های مورد نظر، اینجا کلیک کنید
آنالیز وزن سنجی حرارتی (TGA)
آنالیز وزن سنجی حرارتی (TGA)دسته ای از انواع آنالیزهای حرارتی است که خواص شیمیایی و فیزیکی مواد را به عنوان تابعی از افزایش دما (با نرخ دمایی ثابت)، و یا به عنوان تابعی از زمان با دمای ثابت و یا جرم از دست داده ثابت) اندازه گیری می کند.
TGA، می تواند اطلاعاتی درباره پدیده های فیزیکی مانند انتقال فازی درجه دوم، شامل تبخیر، تصعید، جذب، جذب سطحی و دفع بدهد. همچنین TGA می تواند اطلاعاتی در مورد پدیده های شیمیایی، از جمله جذب شیمیایی و حلال زدایی (مخصوصا دهیدراسیون) تجزیه و واکنش جامد- گاز (اکسایش یا کاهش) بدهد.
کاربردهای TGA، عبارتند از تشخیص ترکیب مواد معدنی مختلف از گستره مواد معدنی مانند بوراکس، اسیدبوریک و ژل سیلیکا، تعیین خلوص مواد معدنی یا ترکیبات معدنی و یا مواد آلی، و در نهایت تعیین مقدار آب یا حلال باقی مانده در مواد استفاده می شود.
برای اطلاعات بیشتر به صفحه اصلی ویتاطب کوشا مراجعه کنید.